Startups: Follow the Money

Technologische en inhoudelijke innovatie gaan bij FTM hand in hand

Technologische en inhoudelijke vernieuwing gaan vaak samen bij journalistieke startups. Zo ook bij Follow the Money. Arne van der Wal beleeft veel plezier aan het bedenken van technische snufjes die de participatie van lezers mogelijk maken. “Ik ben geen technofetisjist, maar ik zie wel hoe we technische mogelijkheden kunnen gebruiken om ons platform sterker te maken.”

FTM Pulse heet de app die Follow the Money deze zomer introduceerde. De app is beschikbaar voor Android (downloaden via Google Play Store) en Apple’s iOS (downloaden via iTunes). De app geeft toegang tot de site met behulp van een opmerkelijk navigatiesysteem. Niet de artikelen maar de lezersreacties staan centraal.

Arne van der Wal Lees op Nieuwe Journalistiek het profiel van Arne van der Wal: Arne van der Wal is de kurk waar Follow the Money op drijft., medeoprichter van het online platform voor financiële onderzoeksjournalistiek, schetst de aanleiding voor de introductie van de app. “Als je onze site via internet bezoekt zie je keurig de artikelen, maar minder goed wat er allemaal omheen gebeurt, met name lezersreacties.” En die zijn cruciaal voor FTM.

Betrokken lezers

FTM-lezers zijn geen passieve nieuwsgebruikers; ze dragen actief bij aan de inhoud van de site. Neem bijvoorbeeld het dossier dat FTM aanlegt over de vraag waarom de zorg zo duur is. Zie het dossier Wat maakt onze zorg zo duur? “Dat is iets wat grote groepen mensen aangaat”, legt Van der Wal uit. “Onze redacteuren worden dan ook gebombardeerd met voorbeelden van bureaucratie of vervelende dingen die ze hebben meegemaakt, kleine gevallen van corruptie of misstanden.”

Die betrokkenheid van leden, momenteel tegen de zesduizend, neemt alleen maar toe. Met name het aantal reacties op artikelen stijgt explosief. “Er vinden heel levendige discussies plaats. Mensen delen ideeën en informatie. Het is echt een belangrijk onderdeel van onze site.”

Pulse draait het navigatiemodel daarom om. Niet de artikelen maar de lezersactiviteit staat voorop. “Het is een timeline, eigenlijk een soort mini-Twitter: heel handig als je onderweg bent en een bepaalde discussie volgt. Je ziet wat het nieuws is en kunt er meteen op reageren.”

De app biedt nog een voordeel. “We willen graag alerts sturen,” zegt Van der Wal, “wat met een site niet kan op een mobiel. Als er bijvoorbeeld een update is in een dossier dat jij belangrijk vindt, dan kunnen we een seintje geven.” Lees meer over FTM Pulse op de website van Follow the Money.

Screenshot van het openingsscherm van de FTM Pulse-app.

Ideeën pitchen

Pulse past dus in het grotere plan om leden bij de financiële onderzoeksjournalistiek die FTM bedrijft te betrekken. En Pulse is niet de enige vernieuwing op dit gebied waar Van der Wal aan werkt. Naar verwachting dit najaar wordt FTM Pitch gelanceerd.

“Het is een interactief spel waarbij mensen een voorstel kunnen doen voor een onderzoek dat wij gaan uitvoeren. Ze pitchen het idee volgens een bepaald format op de site en verdedigen het. Leden reageren en stemmen erop. Het wordt een tweetrapsraket waarbij ledenpanels, bestaand uit experts uit eigen gelederen op een bepaald gebied, meebeslissen. De beloning is dat we het idee gaan uitvoeren, liefst met de hulp van de mensen die dat idee steunen.”

Aan FTM Pitch zijn wel een paar belangrijke voorwaarden verbonden. “Het idee moet in journalistieke kaders te gieten zijn”, legt Van der Wal uit. “En er zijn checks and balances. Het onderzoek gebeurt altijd onder leiding van een redacteur, dus het blijft ons product. We houden ook altijd de eindverantwoordelijkheid. Alles wat binnenkomt aan documenten of informatie moeten we checken.”

Wat als leden iets een fantastisch onderwerp vinden en FTM ziet het niet zitten? “We zijn er natuurlijk wel enigszins aan gebonden maar wij houden het laatste woord.” En hoe zit het met de kans dat mensen met een bepaald belang iets aanzwengelen? Van der Wal erkent het probleem maar is er niet bang voor.

“Op zich: iedereen heeft een belang. Iemand zou in theorie een groep mensen kunnen mobiliseren om ergens voor te stemmen, maar ik verwacht veel van het zelfreinigend vermogen van onze lezers, die prikken daar doorheen. En zoals gezegd, wij houden de journalistieke verantwoordelijkheid.”

Wetenschappelijk onderzoek

Follow the Money neemt dus bepaalde journalistieke uitgangspunten zoals het traditionele ‘zendmodel’ op de schop, terwijl ze andere in ere houden. Zo bedrijft het platform een vorm van burgerjournalistiek, een reactie op de behoefte van nieuwsgebruikers aan meer betrokkenheid bij de nieuwsgaring. Maar dat gaat niet ten koste van traditionele journalistieke waarden, zoals onafhankelijkheid en betrouwbaarheid.

FTM is geen uitzondering. Journalistieke startups verwerpen én omarmen bestaande aannames over het vak. Dat concludeert Nikki Usher, journalist en onderzoeker aan de George Washington Universiteit in Washington (DC), na recent onderzoek onder 18 journalistieke startups in de VS en Europa. Dit onderzoek werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Digital Journalism: Venture-backed News Startups and the Field of Journalism. Startups signaleren een probleem in de huidige journalistiek en bieden daarvoor een oplossing, vaak met behulp van technologische snufjes, zonder volledig te breken met traditionele journalistieke opvattingen.

Nikki Usher deed onderzoek naar journalistieke startups in Europa en de VS.

Maar hoewel journalistieke startups niet alles op de schop gooien hebben de culturele en technologische ontwikkelingen die ze stimuleren wel degelijk consequenties voor ‘de regels van het spel’, zoals Usher het formuleert. Neem bijvoorbeeld de rol van de journalist. Omdat lezers actief willen deelnemen aan de nieuwsgaring, iets wat door technologische ontwikkelingen tegenwoordig kan, wordt de journalist meer regisseur dan zender van een boodschap. Ook dat zie je bij FTM.

Van der Wal: “Als journalist ben je gewend om mensen te bellen of te interviewen. Is het verhaal klaar is, dan gooi je het over de schutting en wordt het gepubliceerd. Eventueel bekijk je nog even wat de reacties zijn. Ledenparticipatie vergt een totaal andere manier van werken. Als redacteur ben je continu in gesprek met je publiek, dat tegelijk ook bron kan zijn. Dat maakt het best complex.”

“Voor ons is het enorm leren. De interactie met lezers kost veel tijd, maar ik vind het echt een innovatie van de journalistiek. Ook de redactie is er enthousiast over. Niet iedereen, maar een groot deel ziet het als een verrijking van wat we doen. Sommige redacteuren zijn er echt handig in, die maken goed gebruik van die lezersparticipatie.”

Technofetisjist

Van der Wal bedenkt de technologische snufjes die de participatie faciliteren samen met de developers van Frontwise, die ook de website hebben ontworpen. Lees op Nieuwe Journalistiek het artikel over de totstandkoming van de website: Weg met de lineaire journalistiek: De nieuwe website van Follow the Money. “Ik heb altijd die technische belangstelling gehad. Dat begon al bij Quote toen ik de Quote 500-database programmeerde, ik was toen de enige die dat een beetje kon. Ik vind dat heel leuk om te doen. Ik ben geen technofetisjist maar ik zie wel hoe we technische mogelijkheden kunnen gebruiken om ons platform sterker te maken. Dat is mijn doel.”

Dat geldt niet voor alle journalistieke startups. Sommige ontwerpen software met het idee deze te verpatsen voor toepassingen buiten de journalistiek. Scalability, heet dat. Sommige startups halen daar zelfs geld mee op. BuzzFeed kreeg bijvoorbeeld 60 miljoen dollar van een investeerder die de meerwaarde zag van het cms. Cms staat voor content managment system, het systeem dat de inhoud van de site managet. Het bevat slimmigheidjes die ook relevant kunnen zijn voor andere bedrijven.

Ontwerpt FTM ook met dit idee in het achterhoofd? “Dat hebben we wel geprobeerd, met ons eerste gamification-project. Gamification is het toevoegen van spelelementen, vaak om de betrokkenheid van gebruikers te vergroten. FTM Pitch is een voorbeeld van gamification Toen dacht ik echt: dit kunnen we verkopen als stand-alone technologie. Dat kan ook wel maar dan moet je tegelijk het hele cms mee verkopen. Daarvoor is het onze niet zo geschikt omdat er tegenwoordig goedkopere oplossingen zijn.”

Arne van der Wal: “Ik heb altijd die technische belangstelling gehad.” Foto: onbekend.

Het liefst heeft Van der Wal dat belangstellenden naar hem toe komen. Daar heeft hij al ervaring mee. “Toen ik de Quote 500 De Quote 500 is een lijst van de op het moment van samenstelling vijfhonderd rijkste Nederlanders, jaarlijks uitgegeven door het zakenblad Quote. deed, kreeg ik meteen twee telefoontjes. Het eerste was van de Belastingdienst: of ze de database konden gebruiken. Daar heb ik ‘nee’ op gezegd. Het tweede was van American Express. American Express is een Amerikaanse financiële dienstverlener. Met de directie is toen lang gestudeerd op de vraag of er iets te doen was met de waarde die de database vertegenwoordigt. Wettelijk gezien is het best lastig, en je verkoopt dan als journalistiek medium adressen. We hebben het uiteindelijk niet gedaan.”

Netwerkdatabase

Wellicht dat het derde technologische project waar Van der Wal aan werkt meer aanknopingspunten biedt. Het wordt een netwerkdatabase die lobby’s in kaart brengt en visualiseert. Dit najaar moet het klaar zijn. “Zo’n database is van begin af aan een droom van mij geweest. Als je iets wil weten over een persoon, tik je de naam in en krijg je het record van hem of haar, plus alle artikelen die over deze persoon zijn verschenen, plus alle relaties die hij of zij heeft.”

Als lezer kun je de tool gebruiken om de site te navigeren maar de database zal ongetwijfeld ook relaties leggen die aanleiding geven voor nader journalistiek onderzoek en verhitte debatten op de site. Ook voor bedrijven kan de database interessant zijn. “Stel dat je met iemand in zee wil en wil weten wat voor figuur het is. Dan vind je bij ons gestructureerde informatie die – nog belangrijker – anders dan bij LinkedIn op journalistiek wijze is gecontroleerd.”

Het wordt een onderdeel voor de site, maar Van der Wal sluit niet uit dat de database verkocht kan worden. “Dat is best mogelijk, maar dat is niet het uitgangspunt. En dan moeten alle decision makers in Nederland er wel inzitten, want het is heel frustrerend als je iemand invoert en die komt er niet in voor.”

Cultureel kapitaal

Scalability lijkt een mooie manier voor startups om journalistiek te financieren maar Usher ziet ook nadelen aan de technologisering van het vakgebied. Journalistieke organisaties worden techbedrijven waar journalisten niet langer het hart van de organisatie vormen. In sommige gevallen, als de softwareontwikkeling gericht is op het ontwikkelen van algoritmes en nieuwspersonalisatie, kunnen ze zelfs overbodig worden. Het kan niet anders of dit zal op termijn gevolgen hebben voor het culturele kapitaal van de journalistiek. Wie of wat bepaalt bijvoorbeeld wat goede journalistiek is? De techneut of de journalist?

Sommige technologische ontwikkelingen zijn daarom disruptief te noemen. Ze dagen de manier waarop de journalistiek traditioneel bedreven wordt uit en hebben de potentie om normen en werkwijzen die niet voor niets geworteld zijn in een lange traditie te ondermijnen.

Bij FTM is dat allemaal niet aan de orde, aldus Van der Wal. “Bij ons staat het journalistieke voorop, we doen niet aan innovatie om de innovatie. FTM Pitch heeft technologische elementen – leden moeten in een goed beveiligde omgeving kunnen stemmen – maar het draait niet om technologie. Het draait om het zoeken naar manieren om onze lezers te betrekken bij ons onderzoek. Daar gaat het om.”


— of — Reageer

Reacties