De lezerscoöperatie

Wat is Die Tageszeitung?

Die Tageszeitung (Taz) is een bijzondere krant. Niet een uitgever, maar leden zijn eigenaar.

Oprichting

Taz is in 1979 opgericht in het toenmalige West-Berlijn. Tussen 1948 en 1990 was Berlijn opgedeeld tussen West-Duitsland en Oost-Duitsland. Kijk voor meer informatie op Wikipedia. De journalisten waren afkomstig uit de vrouwenbeweging en de milieubeweging, en voelden zich verwant met de anarchistische geest die in die tijd door Berlijn waarde.

De crowdfunding waarmee de krant zich een plek wilde verwerven leverde alleen niet het gewenste resultaat: in plaats van 15.000 abonnementen verkocht de Tageszeitung er slechts 7.500. Toch begonnen ze.

De toenmalige accountant, die nog steeds de boeken controleert, sprak van een nachtmerrie voor westerse denkers als hij: de journalisten wilden principieel geen winst maken. Ze wilden een krant maken.

Op een minimaal basisinkomen en veel idealisme kwam de krant zijn eerste jaar door. Daarna groeide zij snel, mede omdat de toon aansloeg in Berlijn: de krant keerde zich tegen de almacht van de SPD, De SPD is de Sozialdemokratische Partei Deutschlands (Sociaaldemocratische Partij van Duitsland). Kijk voor meer informatie op Wikipedia. maar spaarde dankzij zijn anarchistische inslag ook de eigen vrienden niet.

Zo overleefde de krant tot die Wende Die Wende staat voor ‘de omwenteling’ die de DDR (Oost-Duitsland) in 1989 doormaakte. Het land veranderde van een communistische dictatuur in een parlementaire democratie. Hét symbool van die Wende was de val van de Berlijnse Muur in november 1989. Later mondde dit uit in de ‘hereniging’ met West-Duitsland. op een klein subsidiebedrag dat alle bedrijven in het toen nog ommuurde West-Berlijn ontvingen. Na de val van de Berlijnse Muur hield de subsidie op. Er moest een plan komen. Toen bedacht men het idee van de ‘lezerscoöperatie’: maak de lezers eigenaar van de krant. Logisch achteraf: je schreef de krant toch al voor je lezers.

Met een aandeel van 500 euro kun je lid worden van de coöperatie. Inmiddels zijn er meer dan 14.000 leden en is het vermogen van de coöperatie gestegen tot om en nabij de 15 miljoen euro. De krant heeft een oplage van 60.000 en heeft behalve in Berlijn ook een editie in die andere ‘vrije’ stad van Duitsland: Hamburg.

Salarissen

Het loongebouw van de Taz is egalitair. In de eerste jaren van het bestaan ontving iedereen een gelijk bedrag. Inmiddels is er een kleine differentiatie aangebracht. De jongste bediende verdient 1200 euro, de hoofdredactie 2400. Bruto. Per maand.

Abonnementen

Abonnementen zijn er in verschillende vormen. Naast het gewone krantenabonnement zijn er ook ‘politieke abonnementen’ mogelijk, waarbij je een kleine tot aanzienlijke opslag op het abonnementsgeld betaalt.

Er zijn ook regelingen voor mensen met een tijdelijke dip in het budget. Die betalen minder. En voor alles geldt: je hoeft niet je hele doopceel te laten lichten om in aanmerking te komen voor subsidie. De Taz werkt op basis van onderling vertrouwen. In extremo.

Aandelen

Aandeelhouders kopen een aandeel van 500 euro. Zij kunnen dat aandeel houden, maar er ook aandelen bijkopen. Daarmee kopen ze niet meer macht. De democratie is een echte basisdemocratie: 1 stem per persoon. Op dit moment zijn er twee aandeelhouders met 50 aandelen. De rest van de 14.000 aandeelhouders heeft er minder. Eenderde heeft één aandeel.

Het aantal aandeelhouders stijgt sinds een paar jaar bijna exponentieel. Onder de nieuwe leden zijn opvallend veel mensen van onder de vijftig.