Ongeveer honderd freelance journalisten experimenteerden de voorbije drie jaar met het in eigen beheer publiceren en verkopen van artikelen. Eerst heette het publicatieplatform De Nieuwe Pers (DNP), vervolgens TPO Magazine en sinds kort staat het bekend als Reporters Online. De ontstaansgeschiedenis van Reporters Online wordt op Nieuwe Journalistiek beschreven in Hoe gratis dagblad De Pers zich ontwikkelde tot digitaal pionier.

In 2013 kwamen de inkomsten via het platform uit abonnementen: auteurs beheerden een online ‘kanaal’ en de lezer kreeg toegang na betaling van € 1,79 per maand. Met de komst van online kiosken (Blendle, Myjour en eLinea) is dat vrijwel verleden tijd.

Alles draait tegenwoordig om stukverkoop: artikelen verschijnen via Reporters Online in de online kiosken waar de lezer ze voor 30 à 69 cent kan kopen. Het is vooral zaak om via Twitter, Facebook en nieuwsbrieven aandacht van de lezer te trekken.

Vier freelance journalisten vertellen hoe ze dat aanpakken en wat ze ervan hebben geleerd:

1. Alex Hijmans (publiceerde tussen april 2012 en september 2015) Alex Hijmans woont in Brazilië.Hij publiceert journalistieke artikelen, korte verhalen en romans in het Nederlands, Iers en Portugees.;
2. Geert-Jan Hahn (gestart in februari 2012) Geert Jan Hahn is journalist en slavist. Hij werkte, woonde en studeerde in Kiev, Sint-Petersburg en Warschau. Hij reist en schrijft voor diverse media.;
3. Chris Klomp (vanaf oktober 2014) Chris Klomp is rechtbank-verslaggever en beheert het betaalde twitterkanaal @realtwitcourt. Klomp vertelt over zijn Twitter-activiteiten in dit interview met 7ditches: Chris Klomp verslaat rechtszaken in 140 tekens.;
4. Pierre Spaninks (sinds april 2012) Pierre Spaninks publiceert artikelen en boeken over ondernemen en ZZP..

De startupfase

Alex Hijmans: “Toen ik mijn eerste artikel plaatste was ik net mijn voornaamste opdrachtgever – de GDP De GPD (Geassocieerde Pers Diensten) was een Nederlands persbureau, dat achtergrondartikelen leverde aan regionale kranten in Nederland en Vlaanderen. Per 1 januari 2013 is de GPD gestopt. – kwijtgeraakt en had goede hoop voor DNP. Dagblad De Pers was in het verleden ook een belangrijke opdrachtgever. Het was mijn bedoeling om een totaalkanaal over Brazilië te maken, het land waar ik sinds 2008 als correspondent werkzaam ben. Daarin zou niet alleen aandacht zijn voor actueel nieuws en voor achtergronden, maar ook voor, om maar eens een zijstraat te noemen, de Braziliaanse keuken. ”

Geert Jan Hahn: “Ik was net terug in Nederland na twee jaar correspondentschap. Dan grijp je alles aan, zeker als het een bekend gezelschap is; voor mij speelde ook het familiegevoel van De Pers mee. Ik ben in 2006 als sportverslaggever bij De Pers begonnen, en heb later de stap gemaakt naar verslaggeving over Rusland, Oekraïne en Oost-Europa. Dan is een eigen kanaal handig om een portfolio te beheren en jezelf op de kaart te zetten. Ik ben er vanaf het begin bij, maar ben niet de meest fanatieke deelnemer.”

Chris Klomp: “Een tijdje terug heb ik besloten dat ik online niet meer gratis wil werken. En ik wil ook minder afhankelijk zijn van uitgevers. Ik was al actief op Twitter en m’n weblog, waar ik met duiding van misdaad en rechtszaken meer de diepte in ging. Daar haalde ik dertigduizend views per maand en kreeg ik veel reacties. Ik kon natuurlijk doorgaan met gratis verhalen op m’n weblog pompen, maar ik had er uiteindelijk geen kloot aan. Via posts die ik schreef voor ThePostOnline ben ik in contact gekomen met Jan-Jaap Heij. Jan-Jaap Heij is de initiatiefnemer en eigenaar van Reporters Online. Hij stelde voor om verhalen van mij via TPO Magazine in Blende te verkopen.”

Pierre Spaninks: “Ik ben van de tweede lichting van DNP, die begon na de eerste groep van oud-redacteuren van De Pers. Toen ik ervan hoorde, eind 2012, wist ik dat mijn voorzitterstermijn van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers in 2013 zou aflopen. Ik zag dat er tijd zou vrijkomen in m’n agenda, en de bestuursvergoeding zou verdwijnen. Er moest letterlijk iets nieuws komen, en ik vond het een interessante journalistieke en technische vernieuwing. Ik dacht: dat ga ik wel flikken met m’n stukjes over management en ondernemerschap.”

Het businessmodel

Alex Hijmans: “Abonnementen waren voor mij het belangrijkst, in een verhouding van 95 versus 5 procent. In het algemeen trek ik de conclusie dat Brazilië een zodanig kleine niche is dat de losse verkoop van artikelen de moeite nauwelijks waard is.”

Geert Jan Hahn: “In het begin werden vooral vrienden, familie en kennissen abonnee; er zaten maar een paar namen tussen die ik niet kende. Ik ben ook geen bekend figuur die zichzelf verkoopt, ik verkoop verhalen. Je ziet dat abonnementenverkoop misschien maar bij drie op de honderd auteurs echt werkt. Losse verkoop gaat makkelijker. Mensen kopen en lezen alleen wat ze interesseert. Je merkt als schrijver aan de verkoop wat aanslaat, en je kunt gerichter experimenteren met onderwerpen en koppen.”

Pierre Spaninks: “Losse artikelen verkopen kon in het begin niet. We hadden zelfs nog niet bedacht dat we dat zouden willen. De ingangseis van DNP was dat je naast verstand van een inhoudelijk thema ook genoeg contacten had om als start vijftig maandabonnementen te verkopen. Toen heb ik tweehonderd contacten gemaild. Die vijftig abonnementen had ik zo bij elkaar – veel meer zijn het er niet geworden. Ik denk dat ik op het hoogtepunt 120 abonnees had: dat waren veel persoonlijke hardcore fans, die zelfs luiers van me zouden kopen, plus een paar fractiespecialisten in de Tweede Kamer en wat mensen die zich beroepsmatig met zzp-zaken bezighouden.”

Chris Klomp: “Abonnementen op Chris Klomp verkopen zag ik niet zitten – zo bekend ben ik ook weer niet. Ik ben zelf ook niet zo van lidmaatschappen van allerlei clubs.”

Afdeling marketing

Chris Klomp: “Ik merk dat ik sinds ik aardig wat volgers heb op Twitter, ik meer impact en bekendheid heb gekregen. Daardoor verkopen mijn Blende-verhalen ook redelijk, denk ik. Kwaliteit is belangrijk, maar als mensen je niet kennen, gaan ze er toch minder op klikken. Ik zet de link naar nieuwe verhalen op Facebook en Twitter, maar ik kan niet nagaan wat dat precies bijdraagt aan de verkopen. Ik zie wel een heel duidelijk effect van vermelding in de Blendle-nieuwsbrief. Zou me niet verbazen als je daardoor duizend a vijftienhonderd stukken extra verkoopt.”

Alex Hijmans: “Buiten mijn kennissenkring lukte het me vooral om abonnees te werven via Twitter. Acties met proefabonnementen sloegen goed aan. Ook heb ik een aantal abonnementen overgehouden aan een aanbevelingsbrief die de toenmalige Nederlandse consul in mijn standplaats Salvador aan zijn hele Nederlandstalige ledenbestand stuurde. Ik had een nieuwsbrief om mijn leden van nieuw geplaatste stukken op de hoogte te houden.”

Geert Jan Hahn: “Helemaal in het begin kreeg ik vooral op Facebook negatieve reacties dat ik doorlopend artikelen probeerde te verkopen. Er is sinds 2014 echt een omslag gekomen. Mensen accepteren sinds de komst van Blendle gewoon dat je voor online content moet betalen. Blendle bood een uitgelezen kans en als Marten Jan-Jaap niet had gekend weet ik zeker dat we niet erin waren gekomen. Marten Blankesteijn weet als geen ander hoe belangrijk het is dat je een kans krijgt om ergens te komen. Zonder Blendle was Reporters Online een beetje blijven voortkabbelen.”

Pierre Spaninks: “Ik zet m’n stukjes meestal op zaterdag in het CMS van TPO Magazine. Op zondagochtend check ik nog even de kranten op laatste ontwikkelingen, en pas ik het stuk soms nog aan. Daarna druk ik op ‘publish’ en tweet ik de link, waarmee de eerste vijftien mensen gratis kunnen lezen. Een uur later zit het artikel in Blendle. Die link ga ik twitteren en ik post ‘m op LinkedIn en Facebook. En ik zet nog wat tweets klaar voor later op de dag en in de avond. Rond het middaguur regel ik de post op Myjour. Dat is een prettige club voor freelancers. Je kunt er per artikel de prijs instellen, en ze bieden de mogelijkheid voor syndicatie Syndicatie is het doorverkopen van artikelen aan andere websites (bijvoorbeeld van bedrijven). aan, waarbij je ook zelf de prijs per artikel kunt bepalen. waarbij je ook zelf de prijs per artikel kunt bepalen. Het stuk gaat ook automatisch naar eLinea, daar hoef ik niks voor te doen.”

Planning en productie

Alex Hijmans: “Ik gok dat uiteindelijk, over de drie jaar die ik aan DNP/TPOmagazine heb meegedaan, slechts 10 procent van alle stukken ook elders zijn verschenen. Negentig procent was dus originele content. Ik bevond me vanaf het begin in de lastige positie dat DNP/TPO, na het wegvallen van mijn andere Nederlandse opdrachtgevers – GPD, De Pers, Wereldomroep – mijn enige afnemer was. Wel plaatste ik sommige van deze originele stukken vervolgens gratis door naar andere sites (voornamelijk naar www.noticias.nl) in de hoop dat dat nieuwe abonnees zou opleveren.”

Geert Jan Hahn: “In het begin deed ik veel ‘repub’, maar ik kreeg daardoor gedoe met twee opdrachtgevers, die het minder leuk vonden dat ik artikelen elders nogmaals publiceerde. Zelfs het herschrijven van een eerdere publicatie bracht mij in moeilijkheden. Ook al is herpublicatie toegestaan: als een opdrachtgever je goed betaalt, dan word je daar toch terughoudender in. Op een gegeven moment ben ik vooral nieuwe content gaan publiceren. Wat wel jammer is, want die herpublicaties doen het ook goed. Als je een archief opbouwt, is het heel makkelijk om bij een actuele gebeurtenis daarop terug te grijpen.”

Chris Klomp: “Ik publiceer niet veel, gemiddeld een of twee nieuwe verhalen per maand. Mensen betalen in Blendle tenslotte 69 cent per artikel en dan moet je ze wel wat bijzonders bieden. Ik denk niet dat je door meer te publiceren ook meer gaat verdienen. Dan denken mensen: daar heb je die Klomp weer.”

De boekhouding

Pierre Spaninks: “Het levert geen overdreven grote omzet. Ik merk dat m’n stukken in eLinea nauwelijks verkopen, hooguit tien keer. In Blendle zijn er – zonder dat ik er iets aan doe – zo honderd mensen die het kopen. Als ik stampij maak op social media zijn het er soms vijfhonderd. Myjour heeft een veel kleiner publiek, daar haal ik op een goede dagen dertig verkopen. Ik merk verder dat ik naar aanleiding van goed verkochte artikelen wordt gevraagd voor lezingen of radioprogramma’s over dat onderwerp. Het heeft me ook een column opgeleverd op de site van Quote waar online chef Mark Koster me aankondigt als de ZZP Keizer.”

Alex Hijmans: “Een goed kwartaal leverde 200 euro. Veel te weinig om originele content te blijven leveren. Als ik de collectieve inkomsten uit Blendle buiten beschouwing laat, heeft van de drie platforms Myjour me het meest opgeleverd, maar nog altijd bar weinig. Met Myjour was het contact wel het intensiefst en het prettigst. Met eLinea had ik niet of nauwelijks direct contact en met Blendle nooit.”

Chris Klomp: “M’n gemiddelde inkomsten per kwartaal liggen rond de achthonderd euro. Mijn best verkopende verhaal tot nu toe De gruweldood van Efrat (7) heeft zo’n achthonderd euro opgeleverd. Dat is een stuk meer dan ik bij de krant krijg voor een artikel.”

Geert Jan Hahn: “Aan bekende auteurs als Wierd Duk en Arnold Karskens zie je dat digitale journalistiek kan lonen als je het goed aanpakt, al is het nog geen vetpot. Ik heb zelf dit jaar maar een artikel gepubliceerd, maar verdiende daar toch zo’n honderd euro mee.”

Tussenbalans

Alex Hijmans: “Op deze manier originele content publiceren is op de lange termijn niet haalbaar. Ik zou het alleen aanraden als je stukken ook elders – betaald – kunt doorplaatsen. Ik ben er zelf zo lang mee doorgegaan omdat ik a) koppig ben, b) niet te vroeg wilde uitstappen, want dit soort projecten hebben tijd nodig om van de grond te komen, en c) omdat ik een verantwoordelijkheid voelde jegens mijn abonnees.”

Chris Klomp: “Je kunt meer dan ooit je eigen agenda en loonstrookje bepalen. Fantastische tijden, als je bereid bent mee te doen. Je ziet een hoop chagrijn in de journalistiek, terwijl je voor het eerst sinds jaren als freelancer je eigen koers kunt bepalen, zonder tussenkomst van machtige uitgeverijen, waar je telkens moet afwachten of ze een artikel willen kopen, en het de vraag is of het ongeschonden de krant haalt. Bij verkoop via Reporters Online en Blendle stuur ik een mailtje naar Jan-Jaap Jan-Jaap Heij is de initiatiefnemer en eigenaar van Reporters Online., en ik weet dat het hele verhaal er ongewijzigd inkomt.”

Geert Jan Hahn: “Ik denk niet dat iedereen het kan of moet doen. Het belangrijkste is dat je het leuk vindt om tijd en energie in iets nieuws te investeren. Verder heb je een tweedeling tussen auteurs die zichzelf verkopen en auteurs die artikelen verkopen. Als je een bekende naam bent met veel volgers, kun je makkelijker stukken verkopen. Heb je dat niet, dan moet je je afvragen of je zin hebt om een dag in de week ermee bezig te zijn zonder garantie dat je er geld voor krijgt. Bij mij is die interesse helaas verdwenen.”

Pierre Spaninks: “Toen de GPD werd opgeheven werd ik ingehuurd om drie groepen oud-werknemers te vertellen over hoe ze eventueel als zelfstandige verder zouden kunnen. Daar heb ik ervaren dat je een bepaald soort professional moet zijn om mee te doen in nieuwe ontwikkelingen. Sommigen willen dat, anderen niet. Ik zeg tegen mensen die verder willen in het journalistieke vak dat ze serieus daarnaar moeten kijken. Bedenk goed of het iets voor je is. Als je ja zegt, dan moet je er ook voluit voor gaan.”

Toekomstverkenning

Alex Hijmans: “Er zijn voor mij twee redenen om te stoppen. Ten eerste wil ik na twintig jaar journalistiek de andere helft van mijn schrijverschap – het creatieve schrijven – voorrang geven. Paradoxaal genoeg was dat makkelijker vanwege de tweede reden: freelancejournalistiek levert in mijn geval steeds minder op.”

Geert Jan Hahn: “Binnen een jaar heb ik me weer herpakt met nieuwe opdrachtgevers, en dan merk je dat zo’n startup toch een beetje naar de achtergrond gaat. Je bent als freelancer ook bezig met geld, een groter publiek en stabiele inkomsten van vaste opdrachtgevers. Ik werk nu veel voor BNR Nieuwsradio, het FD en reismagazine Columbus Travel. Rond de aanslag op MH17 en gedurende het gehele Oekraïne-Rusland-conflict vind ik een eigen kanaal wel heel waardevol. Op zaterdagavond zijn de krantenredacties gesloten, dan is zo’n eigen publicatieplatform perfect. Je kunt any place, any time publiceren. Ik zal m’n kanaal nog op die manier tactisch blijven gebruiken.”

Pierre Spaninks: “Het gaat nog veel groter worden. Als er meer mensen actief worden op Blendle groeit je bereik als auteur automatisch. Je kunt op je gat blijven zitten en toekijken. Wat voor mijzelf voorop staat, is dat ik me wil ontwikkelen van schrijver naar spreker. Ik heb met TPO Magazine de avond van de ZZP’er georganiseerd in theater Torpedo. Op het podium, interactie met het publiek, dat gaf een kick. Verder leverde de crowdfunding voor het ZZP-onderzoek Via crowdfundplatform Yournalism zamelde Pierre Spaninks met een team van freelancers geld in voor onderzoek naar zzp’ers. Lees de projectbeschrijving op Yournalism.nl. opeens veel belangstelling van radioprogramma’s, waar ik mocht komen vertellen. Die kant wil ik meer op. Journalistieke stukken verkopen staat in dienst daarvan.”

Chris Klomp: “Het staat nog in de kinderschoenen, maar mensen leggen geld neer voor een stuk van mij, los van een krantentitel. Je moet niet te afhankelijk zijn van uitgeverijen omdat zij ook proberen te overleven en soms scherpe keuzes moeten maken. Daar moet je niet lijdzaam op gaan wachten. AD en De Telegraaf verliezen vijf a zes procent aan oplage per jaar. En alles online is virtueel, behalve de verliezen. Omdat online advertenties weinig opleveren moet er waarschijnlijk bij veel krantensites geld bij. Ik wil niet wachten tot de uitgeverijen ook daar weer gaan bezuinigen en deals sluiten zodat ze minder journalisten nodig hebben. Door Reporters Online en Blendle weet ik nu dat mensen bereid zijn te betalen voor verhalen die ik voorheen gratis op m’n weblog zette.”