Startups: Yournalism

Crowdfunden is meer dan je hand ophouden

Meer dan twee derde deel van de journalisten die via Yournalism zocht naar microfinanciering voor zijn projecten, slaagde erin zijn doel te behalen. Maar dat geld kwam niet zomaar naar ze toe rollen.

Crowdfunding is in opzet redelijk utopisch. Je broedt een idee uit, zet een pagina op waarop je internetters vraagt om kleine bijdragen en leunt achterover terwijl het geld binnen stroomt. Bij sommige ideeën verloopt het ook zo. In 2012 hielden de bedenkers van Pebble virtueel de hand op. 100.000 dollar hadden ze nodig om hun slimme horloge geboren te laten worden. Na een maand zat het Amerikaanse bedrijf op een klein geldpakhuis gevuld met 10 miljoen dollar aan internet-aalmoezen.

Dat niet alle goede ideeën dat succes is gegund, blijkt wel uit de cijfers. Van alle projecten die de wijde wereld in worden geslingerd op Kickstarter, het grootste crowdfundingsplatform ter wereld, haalt 36 procent de financiële eindstreep, blijkt uit Kickstarters eigen statistieken. Bij het veel kleinere en wat eerder gelanceerde Indiegogo ligt de kans op succes nog lager: daar weet 9 procent van alle ideeën genoeg mensen de knip te laten trekken.

Nee, dan de journalistieke crowdfunder Yournalism. Sinds de start in oktober 2014 werden er in totaal 23 pogingen gedaan een journalistiek project te financieren. Van die 23 projecten harkten er 17 het gevraagde geld binnen de gestelde periode van een maand binnen. Hoewel Yournalism en Kickstarter/Indiegogo wat schaalgrootte betreft niet te vergelijken zijn, is een succesratio van bijna 74 procent niet mis. Zelfs nu Yournalism in zwaar weer verkeert en de kans groot is dat de tent gaat sluiten Lees op Nieuwe Journalistiek het artikel De opkomst en neergang van Yournalism., is het een percentage om trots op te zijn.

Even wennen

Onderwijsjournalist Ronald Buitelaar is een van de journalisten die via Yournalism financiering bij elkaar sprokkelde. In 2016 onderzocht hij de fusie van twee Rotterdamse mbo-scholen en wat daarbij mis ging. Lees op Vers Beton de oproep Wat ging er mis tijdens de fusie tussen Zadkine en Albeda? In totaal vroeg de journalist – samen met het Rotterdamse online tijdschrift Vers Beton – 2500 euro aan microdonaties en maakte hij zijn plannen kenbaar.

“De werkwijze was wel even wennen”, erkent Buitelaar. “Als journalist breng je normaal pas je bevindingen naar buiten nádat je uitvoerig onderzoek hebt gedaan. Maar bij crowdfunding maak je al vooraf bekend wat je gaat doen. Alles is out in the open.”

Onderwijsjournalist Ronald Buitelaar: "Crowdfunden is wel even wennen."
Onderwijsjournalist Ronald Buitelaar: “Crowdfunden is wel even wennen.”

Die openheid heeft volgens Buitelaar ook een keerzijde. “Omdat de mensen die ik benaderde voor mijn onderzoek mijn intenties online konden lezen, waren ze minder wantrouwig.” Binnen een week had Buitelaar de door hem gevraagde zak geld binnen. Het resultaat van zijn onderzoek, een uitgebreide reconstructie, werd afgelopen juni gepubliceerd. Lees op Vers Beton het artikel Reconstructie: Hoe de kleinschalige mbo-scholen er in Rotterdam uiteindelijk toch niet kwamen.

De snelheid waarmee Buitelaar zijn financiering bij elkaar had, wijt hij deels aan zijn bekendheid als onderwijsjournalist. “Maar nog belangrijker: mensen moeten het je gunnen. Ik deel veel van mijn werk – zoals nieuws dat ik belangrijk vind – gratis op Twitter. Volg Ronald Buitelaar op Twitter: @RonaldBuitelaar. Dat is een beetje mijn openbare kladblok. Toen ik mijn volgers vertelde dat ze nu wat terug konden doen in ruil voor al dat gratis nieuws, was het geld zo binnen.”

Heel hard werken

Niet bij alle succesvolle Yournalism-campagnes stroomde het geld zo vlot binnen als bij Buitelaar. Journalist Bas van Beek en zijn compagnons van het Platform Authentieke Journalistiek Platform Authentieke Journalistiek is een samenwerkingsverband van een groep jonge onderzoekers die door middel van kritische berichtgeving een bijdrage wil leveren aan een rechtvaardige en democratische samenleving. financierden hun onderzoek naar het TTIP-handelsverdrag tussen de Verenigde Staten en Europa in 2014 met de hakken over de sloot. Van Beek: “We leerden al heel snel dat crowdfunding geen magisch ding is waarbij je een idee online zet en het geld wel binnenstroomt. Het was heel hard werken.”

Onderzoeksjournalist Bas van Beek: "Crowdfunden is heel hard werken."
Onderzoeksjournalist Bas van Beek: “Crowdfunden is heel hard werken.”

Ondanks dat stroeve verloop besloten Van Beek en consorten eind 2015 opnieuw de hulp in te roepen van kleine investeerders. Die tweede poging verliep een stuk vlotter. Een gevalletje betere timing, denkt Van Beek. “Toen wij met ons onderzoek begonnen was TTIP nog helemaal geen sexy onderwerp.”

Nog een probleem: het Platform Authentieke Journalistiek begon te laat met marketing. En daar staat of valt een campagne bij, meent Van Beek. “Bij onze tweede campagne hadden we onderzoeksplatform Follow the Money Follow the Money is een platform voor diepgravende, financieel-economische onderzoeksjournalistiek. Op Nieuwe Journalistiek is een dossier over Follow the Money te vinden. achter ons. Zij trokken de pr-kar en zorgden ervoor dat ons idee bij veel mensen onder de ogen kwam. Zonder hun netwerk was het ons niet gelukt. Voor kleine clubs en teams van onderzoeksjournalisten is het lastig veel geld bij elkaar te verzamelen.”

Geen exacte wetenschap

Bezint eer gij begint, is dus een van de belangrijkste tips die zowel Buitelaar als Van Beek geven. Maar naast netwerken en marketing, zijn er nog een aantal zaken onmisbaar. Inspelen op de emotie van je potentiële investeerder bijvoorbeeld. Duidelijk maken waar de pijn zit. En je boodschap blijven herhalen.

“We raadden journalisten altijd aan een contentkalender te maken: bedenk via welke kanalen je je boodschap uit, wanneer je dat doet en welke toon je daarbij gebruikt”, vertelt Jules van Hal. Sinds de lancering van Yournalism in oktober 2014 stond hij als redacteur journalisten bij met hun campagne.

Jules van Hal heeft namens Yournalism diverse journalisten begeleid bij het crowdfunden. "“We raadden journalisten altijd aan een contentkalender te maken." Foto: Matthaeus Rimpler.
Jules van Hal heeft namens Yournalism diverse journalisten begeleid bij het crowdfunden. “We raadden journalisten altijd aan een contentkalender te maken.” Foto: Michael Rimpler.

“We werkten met een campagnedocument vol regels die je moest volgen om succes te hebben. En dat document werd steeds lijviger.” Zomaar wat tips uit het campagnedocument: laat iets van de persoon achter het verhaal zien en vraag andere journalisten om over je te publiceren. En wacht niet tot het geld binnen is (Van Hal: “Dat is oude journalistiek”), maar begin al direct met produceren.

Opdrogende donaties

Het opvolgen van die tips betekent echter niet automatisch succes, merkte Hidde Zwiers. De journalist van De Utrechtse Internet Courant (DUIC) probeerde in 2014 geld bij elkaar te brengen voor een onderzoek naar muziektempel TivoliVredenburg. Want hoewel de destijds pas opgeleverde concertzaal meer bezoekers trok dan verwacht, kampte het toch met een miljoenentekort. Daarnaast kostte de muziektempel bijna 60 miljoen euro meer dan oorspronkelijk gepland (156 in plaats van 98,6 miljoen).

“We dachten echt dat het onderwerp leefde onder de Utrechters”, aldus Zwiers. “In het begin ging het ook rap met de donaties. Na een paar dagen stonden we al op 30 procent. Aan de aandacht lag het ook niet. RTV Utrecht haakte aan en schonk op internet en de radio aandacht aan het onderzoek. En we plaatsten twee weken lang een advertorial op de Utrechtse pagina van NU.nl.”

Maar na die eerste 30 procent droogde de donaties op. “Er kwam bijna geen euro meer bij.” Wegens een gebrek aan financiering kwam het onderzoek van DUIC, waar Zwiers al wel aan was begonnen, stil te liggen. Waar het mis ging, durft Zwiers niet te zeggen. “Crowdfunding is geen exacte wetenschap. We realiseerden ons vooraf denk ik niet goed genoeg wat het inhield. We gooiden ons project online en zouden wel zien wat ervan kwam. We hadden ook verwacht dat Yournalism een uitgebreid plan de campagne zou hebben, wat niet het geval was. Misschien hadden we eerst een plan moeten maken.”

Een microfinancieringsproject dat zijn einddoel niet haalt, steekt vaak al van begin af aan niet goed in elkaar, weet Van Hal, die zelf samen met collega Guido van Eijck en Mail- en Guardian-journalist Sarah Evans dankzij crowdfunding geldstromen van belastingontduiking in Zuid-Afrika in kaart kon brengen. “Er is elke keer een andere reden dat een project niet slaagt, maar de gemene deler is dat de voorbereiding niet goed is. En dat men snel opgeeft.”

Geen volwaardig verdienmodel

Maar zelfs als een project slaagt, is het nog maar de vraag of crowdfunding een verdienmodel kan zijn. Dat vindt Chris Aalberts, een van de drie journalisten die in augustus 2015 – de andere twee waren Wierd Duk en Arnold Karskens – voor The Post Online gingen experimenteren met ‘doorlopend crowdfunden’. Lees op TPO de aankondiging Yournalism.nl & TPO.nl starten doorlopende crowdfunding correspondenten. Het idee: geen einddoel meer, maar een langer lopend project waarbij een stroom aan artikelen werd geproduceerd zo lang er geld binnen kwam.

In een half jaar tijd leverde het Aalberts zo’n 5000 euro aan donaties op. “Dat lijkt best wat, maar dan is de fiscus nog niet langs geweest”, reageert de journalist verbeten. “Van het bedrag dat over bleef moest ik iedere week op en neer naar Brussel. Eigenlijk heb ik alleen mijn kosten eruit kunnen halen. Voor de rest was ik die periode een gratis-stukjes-tikker. Crowdfunding hielp wel, maar was al met al niet meer dan een slok op een borrel. Het is wat mij betreft geen volwaardig verdienmodel.”

Journalist Chris Aalberts: "
Journalist Chris Aalberts: “Eigenlijk heb ik alleen mijn kosten eruit kunnen halen.”

En toch kan crowdfunding een welkome hulp zijn, weet Wies Ubags. De in het Braziliaanse Rio de Janeiro gevestigde journalist vroeg in november 2015 om bijdragen voor een reis naar Venezuela, waar ze verslag ging doen van de verkiezingen in het door misdaden geteisterde land.

“Het is als journalist lastig reizen maken”, aldus de Limburgse. “Er zijn bijna geen media die nog een ticket voor je willen betalen. Mijn campagne ging maar om 1500 euro, maar daarmee had ik wel mijn reis en verblijf eruit. Zodat ik niet met schuld aan dit project hoefde te beginnen. Het was mij de tijd die ik eraan kwijt was – en dat was niet weinig – meer dan waard.”

De in Rio de Janeiro gevestigde journalist Wies Ubags: "
De in Rio de Janeiro gevestigde journalist Wies Ubags: ““Er zijn bijna geen media die nog een reis voor je willen betalen. Dankzij crowdfunding kon ik mijn reis en verblijf betalen.” Foto: Jean Ribeiro.

Schooien voor het winkelcentrum

Dat crowdfunden tijd kost, is ook de ervaring van Pierre Spaninks. Begin 2015 verzamelde de zzp-expert een groep freelance journalisten om zich heen voor een reeks artikelen over zelfstandigen zonder personeel. Als boegbeeld van het groepje van acht nam Spaninks het gros van de marketing voor zijn rekening.

“Ik denk dat het crowdfunden me alleen al zo’n zestig uur heeft gekost”, aldus Spaninks in 2015 tegenover Villamedia. Zie het artikel op Villamedia: Kassa dankzij de massa. “De eerste drie weken van onze campagne heb ik me bijna nergens anders mee bezig gehouden. Ik heb ook heel lang gedacht dat het ons misschien helemaal niet zou lukken. Pas toen we 80 procent van de financiering binnen hadden, durfde ik te geloven dat het wel goed zou komen.”

Pierre Spaninks. Foto: Eva Posthuma.
Zzp-expert Pierre Spaninks: “Vooral je persoonlijk netwerk aanspreken werkt als een trein.” Foto: Eva Posthuma.

Ondanks – of eigenlijk dankzij – die tijdsinvestering haalden Spaninks en zijn team in totaal 6785 euro op. De persoonlijke touch was daarbij onmisbaar, volgens Spaninks. “Vooral je persoonlijk netwerk aanspreken werkt als een trein. Het is echt een geval van je handje ophouden. Je gaat als het ware op een dekentje voor het winkelcentrum zitten schooien. En daarbij is het niet erg als je op iemands gemoed moet inspelen.”


9 tips voor journalistiek crowdfunden

Zelf een journalistiek project crowdfunden? Dit zijn de belangrijkste tips van zij die hun project wisten te financieren.

  1. Begin in je eigen netwerk. Vraag vrienden, familie, collega’s en kennissen om te doneren. Benader mensen persoonlijk.
  2. Kies een onderwerp dat leeft. Ben je er niet zeker van dat je onderwerp potentie heeft? Onderzoek dat dan voordat je begint.
  3. Maak duidelijk waar de pijn zit en leg uit waarom je onderzoek belangrijk is. Wat heeft de lezer eraan? Maak hem nieuwsgierig.
  4. Stel vooraf een duidelijk plan op, inclusief contentkalender waarin je bepaalt op welke momenten je welke kanalen gaat inzetten. Blijf je boodschap herhalen.
  5. Ieder kanaal heeft zijn eigen toon. Denk vooraf goed na hoe je je boodschap gaat brengen.
  6. Laat iets van de persoon achter de crowdfundcampagne zien. Wie ben je en waarom bijt je je zo vast in dit onderwerp. Dat vergroot je gunfactor.
  7. Begin al direct met produceren. Wacht niet tot het geld binnen is. Snippers weggeven betrekt investeerders (en vooral ook potentiële investeerders) bij je onderzoek en campagne. Maak je supporters fan van je werk door ze gaandeweg updates te verschaffen.
  8. Schakel je netwerk in voor aandacht. Vraag bevriende journalisten of ze over je onderzoek willen schrijven.
  9. Speel in op het gemoed van je potentiële financiers en wees niet bang om te bedelen. Ga de schaamte voorbij.

— of — Reageer

Reacties

Leave a Reply